เรือประเภทต่างๆ และเครื่องจักรอุปกรณ์ต่างๆ ก็จำเป็นต้องมีการประเมินค่าเพื่อวัตถุประสงค์ทางการเงิน การซื้อขาย ฯลฯ ปกติประเมินค่ากันอย่างไร มาดูมาตรฐานที่ ก.ล.ต.กำหนดไว้

            ดร.โสภณ พรโชคชัย ประธานศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส (www.area.co.th) มาตรฐานการประเมินมูลค่าโรงงาน เครื่องจักรและอุปกรณ์ของสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์* มาให้ดูว่าเราทำการประเมินค่าสังหาริมทรัพย์ เช่น Yacht, Cruiser สปีดโบ๊ทและเครื่องจักรกันอย่างไร

            ในการประเมินค่านั้น มักจะพิจารณาถึง

            1. อายุการใช้งานคงเหลือ (Remaining Useful Life) คือ จำนวนปีที่เหลือก่อนที่จะครบอายุการใช้งานเมื่อเครื่องจักรนั้นยังคงใช้งานในการผลิตตามปกติได้อยู่ และมีการดูแลและบำรุงรักษาตามสภาพปกติตามที่ได้ออกแบบมา เช่น การพิจารณาจากประวัติการซ่อมบำรุงรักษาที่ผ่านมา (Maintenance Record) ควรพิจารณากำหนดอายุใช้งานได้ต่ออีกไม่น้อยกว่า 5 ปีทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพของเครื่องจักรในขณะที่ทำการสำรวจ

            2. ในกรณีที่ไม่ทราบอายุตามระยะเวลาที่ใช้งานของเครื่องจักร (Chronological Age) แต่เครื่องจักรนั้นยังคงใช้งานในการผลิตอยู่ในโรงงาน (Continued Use) และเครื่องจักรยังอยู่ในสภาพดีควรพิจารณามูลค่าตลาดให้โดยพิจารณาถึงสภาพของเครื่องจักรนั้นตามความเป็นจริง

            3. กรณีที่ทราบอายุตามระยะเวลาที่ใช้งาน (Chronological Age) แต่อายุตามระยะเวลาที่ใช้งานของเครื่องจักรมากกว่าอายุการใช้งาน (Useful Life) ให้ใช้มูลค่าตลาดไม่น้อยกว่า 20% ของต้นทุนทดแทนใหม่ในกรณีที่เครื่องจักรมีการบำรุงรักษาตามสภาพปกติหรือใช้มูลค่าตลาดต่ำกว่า 20% ของต้นทุนทดแทนใหม่ได้ในกรณีที่เครื่องจักรไม่มีการบำรุงรักษาตามปกติทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพของเครื่องจักรในขณะที่ทำการสำรวจ

            4. การประเมินมูลค่าเครื่องจักรใช้งานแล้วหรือเครื่องจักรมือสอง (Used Machine หรือ Second Hand Machine) ในกรณีที่ทราบอายุของเครื่องจักรใช้งานแล้วและเครื่องจักรนั้นยังไม่หมดอายุการใช้งาน ผู้ประเมินต้องหาต้นทุนทดแทนใหม่ แล้วใช้สูตรในการคำนวณตามปกติแต่ในกรณีที่ไม่ทราบอายุของเครื่องจักรใช้งานแล้วหรือเครื่องจักรนั้นใช้งานเกินอายุการใช้งาน ให้ทำการประเมินมูลค่าโดยใช้ราคาเมื่อซื้อมือสองเป็นราคาทดแทนใหม่แล้วหักด้วยค่าเสื่อมราคา โดยกำหนดอายุการใช้งานไม่เกิน 50% ของอายุใช้งานของเครื่องจักรใหม่ และอาจสูงกว่าหากเครื่องจักรถูกซ่อมแซมปรับปรุงสภาพจากการซื้อเครื่องจักรใช้งานแล้ว

            5. การประเมินโดยใช้วิธีต้นทุนในการประเมินมูลค่าเครื่องจักรที่มีการใช้งานและบำรุงรักษาตามสภาพปกติ หากใช้สูตรในการคำนวณแล้วมูลค่าตลาดเหลือน้อยกว่า 20% ให้ใช้มูลค่าตลาดไม่น้อยกว่า 20% ของต้นทุนทดแทนใหม่

            6. เครื่องจักรประเภทยานพาหนะ เรือ เครื่องจักรกลหนัก หรือเครื่องจักรประเภทอื่นๆ ที่มีข้อมูลซื้อขายในตลาดเพียงพอ ให้พิจารณาใช้การประเมินมูลค่าโดยวิธีเปรียบเทียบราคาตลาด

            7. ในกรณีการประเมินมูลค่าโรงงาน (Plant) หรือเครื่องจักรที่ควบอยู่กับอาคาร ที่ไม่สามารถแยกได้ชัดว่าเป็นส่วนของเครื่องจักรหรืออาคาร ให้พิจารณาเป็นกรณีไป ทั้งนี้ เพื่อไม่ให้มีการประเมินซ้ำซ้อน (Double Counting) ตัวอย่างเช่น ระบบไฟฟ้า ระบบท่อส่งแก๊ส ระบบสูบจ่ายน้ำ ระบบปรับอากาศและระบายอากาศ ระบบป้องกันไฟไหม้และสัญญาณเตือนภัย ระบบระบายน้ำ ลิฟท์ระบบห้องเย็นและเครนยกของ เป็นต้น

            ต่อไปนี้เป็นอายุการใช้งานของเครื่องจักรและอุปกรณ์บางรายการ ดังนี้:

            หมายเหตุ:
                 อายุ ก: ผลิตจากประเทศ เช่น ไทย ไต้หวัน จีน เกาหลี อินเดียและประเทศในแถบเอเซีย
                 อายุ ข: ผลิตจากประเทศ เช่น ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกาและประเทศในแถบยุโรป

            ที่นำเสนอข้างต้นเพื่อให้ผู้ใช้บริการได้ตรวจสอบถึงการทำงานของผู้ประเมินค่าทรัพย์สินว่าได้ดำเนินการตามมาตรฐานมากน้อยเพียงใด

* ที่มา: https://publish.sec.or.th/nrs/6744a3.pdf